Historia

W skład gminy Jodłowa wchodzi pięć jednostek osadniczych: Jodłowa - wieś gminna w której wyodrębniono trzy sołectwa: Jodłowa Dolna, Jodłowa Górna, Jodłowa Wisowa), Dębowa, Dęborzyn, Dzwonowa i Zagórze zajmują łączną powierzchnię około 5992 ha, czyli około 60 km².Przed II wojną światową i aż do reformy administracyjnej w latach 50-tych X wieku w skład gminy wchodziły jeszcze Lubcza i Wola Lubecka oraz Błażkowa.

 

              Historycznie teren gminy należał nie tylko do różnych ziem, ale i różnych województw: Dęborzyn, Dzwonowa i Zagórze należały do ziemi pilźnieńskiej (później powiatu) w województwie sandomierskim, natomiast Jodłowa i Dębowa do ziemi bieckiej w województwie krakowskim. Również występował tutaj różny typ własności: Dzwonowa i Jodłowa były miejscowościami królewskimi, Dęborzyn z Kawęczynem i Zagórze należały do benedyktynów tynieckich, natomiast Dębowa była własnością szlachecką. Większość wsi posiadała pierwotnie prawo polskie i w ciągu XIV wieku była przenoszona na prawo niemieckie, co wiązało się ze zmianą pierwotnego ich rozplanowania. Wiemy, że wsią powstałą na ,,surowym korzeniu? była Dzwonowa, lokowana przez Kazimierza Wielkiego w 1357 r. w lesie królewskim. Wsie królewskie i należące do opactwa tynieckiego zostały przejęte przez Austriaków po I rozbiorze Polski i z początkiem XIX w. rozsprzedane. Istniejące na terenie obecnej gminy zespoły dworskie i folwarczne zostały od końca XIX w.  w ciągu pierwszego ćwierćwiecza XX wieku rozparcelowane, a ich zabudowa rozebrana. Od średniowiecza przez Jodłową prowadził szlak handlowy, łączący Górne Węgry (tj. obecną Słowację) z Sandomierzem. Pierwsze wzmianki o Jodłowej Górnej (Polskiej) pochodzą z 1354 r. W 1359 r. Kazimierz Wielki zezwala na osadzenie nowej wsi Jodłowa, na prawie niemieckim, na 80 łanach. Sprowadzono osadników niemieckich , stąd tę wioskę nazwano Jodłową Niemiecką (Dolna). W przywileju lokacyjnym król przeznaczył dwa łany pod budowę kościoła. W Jodłowej była siedziba starostwa niegrodowego. W 1564 r. w obydwu Jodłowach mieszkało 111 kmieci (na 38 łanach), 29 zagrodników, 4 karczmarzy, 80 komorników, istniały 4 młyny, 2 folwarki, 2 stawy. Stopniowo podział na dwie odrębne wioski zanikał, przez wykupywanie sołectw przez dzierżawców, którymi kolejno byli: Mikołaj Wyszmuntowski, Dobisław Ciekliński, Seweryn Boner, Kamienniccy, Strzyżowscy, Białobrzescy, Stanisław Koniecpolski, Aleksander Brzeżański i Januszewscy.  W związku ze wzrostem liczby mieszkańców w Jodłowej ziemie ulegały podziałowi, a zagrody zagęszczeniu, na wskutek tych podziałów powstały przysiółki m. in. Buczyna, Potoki, Biedoszyce, Wisowa. W 2 połowie XVI wieku na terenie wsi istniały dwa duże folwarki, powiększane kosztem ziem chłopskich. W XVII wieku Jodłowa była dużą osadą, liczyła 129 domów, oprócz rolnictwa  zajmowano się rzemiosłem i handlem.  W 1765 r. Jodłowa wzmiankowana jako ,,miasteczko, założone niedawnemi zasy i w nim jarmarki za przywilejem J.K. Mości naznaczone dziesięć na rok. Jednak domków nie masz więcej, jak sześć?,wymieniony jest jeszcze ratusz ? karczma i browar. Powstanie miasteczka prawdopodobnie należy łączyć z osobą nowego dzierżawcy Jodłowej ? Teodora Hieronima Lubomirskiego. W latach 50-tych XVIII w. w Jodłowej wybuchł bunt przeciwko nadmiernemu obciążeniu chłopów przez dzierżawcę Władysława Siedleckiego.Przy dużej przewadze wsi, która w 1765 r. liczyła 101 kmieci, 46 zagrodników oraz 105 komorników, nowo powstałe miasteczko rozwijało się słabo. W XIX w. w urzędowych spisach austriackich, Jodłowa była określana jako miasteczko, które prawa miejskie utraciło na pocz. XX w.(1933). Z chwilą tworzenia powiatu pilzneńskiego, Jodłowa została włączona do tego powiatu.Kuropatnicki w przewodniku po Galicji z 1787 r. pisze o Jodłowej, że wieś ta od trzysta osady mająca obfitością lnów i tkaczy, bogatym dotąd probostwem sławna, dzierżawcą jest Pani z Morsztynów Dębińska starościna wolbromska.  W 1814 r. właścicielem Jodłowej był Aleksander Dębali, który dobra te otrzymał od zaborców, na rzecz skarbu przez nich przejętych, w zamian za inne, od 1834 r. właścicielem zostaje Lucjan Kraiński, uczestnik powstania listopadowego (żona Olimpia, córka gen. Dwernickiego). Po nim przejął je Michał Dobrzyński (zięć) a pod koniec XIX w., dobra te obejmuje Feliks Kollat do 904 r., który sprzedaje je Stanisławowi Wisłockiemu. W 1918 r następuje parcelacja majątku pomiędzy gospodarzy jodłowskich, dwór, park i część ziemi nabył Ziaja.W latach 1975-1998 gmina administracyjnie należała do niewielkiego województwa tarnowskiego. Obecnie Gminę zamieszkuje około 5470 osób, posiada obszar 59,86 km?, w tym: